Central Government Schemes 2025: Welfare programs for changing your life! |కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకాలు 2025: మీ జీవితాన్ని మార్చే సంక్షేమ కార్యక్రమాలు!

కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకాలు 2025: మీ జీవితాన్ని మార్చే సంక్షేమ కార్యక్రమాలు!

కీలక పదాలు: కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకాలు, 2025 సంక్షేమ పథకాలు, భారత ప్రభుత్వ పథకాలు, డిజిటల్ ఇండియా, సామాజిక భద్రత, ఆర్థిక సాధికారత, గ్రామీణాభివృద్ధి, వ్యవసాయ పథకాలు, ఆయుష్మాన్ భారత్, పీఎం కిసాన్, అటల్ పెన్షన్ యోజన, పీఎంజేడీవై, ఉజ్వల యోజన, జల్ జీవన్ మిషన్, పీఎంఏవై, పీఎంఎస్బీవై, పీఎంజేజేబీవై, ఈ-శ్రమ్, పీఎంకేవీవై, బేటీ బచావో బేటీ పఢావో, యూనిఫైడ్ పెన్షన్ స్కీమ్.

---

భారతదేశం, ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ప్రజాస్వామ్య దేశంగా, తన పౌరుల సంక్షేమం మరియు అభివృద్ధికి నిరంతరం కృషి చేస్తోంది. ఈ కృషిలో కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకాలు కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి. 2025 నాటికి, ఈ పథకాలు మరింత డిజిటల్-కేంద్రీకృతమై, పారదర్శకంగా, సమర్థవంతంగా ప్రజలకు చేరువవుతున్నాయి. ఈ బ్లాగ్ పోస్ట్‌లో, భారత ప్రభుత్వం అమలు చేస్తున్న ప్రధాన సంక్షేమ, అభివృద్ధి మరియు సామాజిక భద్రతా పథకాలను వివరంగా పరిశీలిద్దాం.

1. డిజిటల్ ఇండియా: పథకాలకు కొత్త మార్గం

కేంద్ర ప్రభుత్వం పథకాల అమలులో డిజిటల్ మౌలిక సదుపాయాలకు అధిక ప్రాధాన్యత ఇస్తోంది. దీని ద్వారా సేవలు నగదు రహితంగా, కాగిత రహితంగా, ముఖాముఖి అవసరం లేకుండా, సమయబద్ధంగా, పారదర్శకంగా ప్రజలకు అందుతున్నాయి.  

• నేషనల్ పోర్టల్ ఆఫ్ ఇండియా (india.gov.in): ఇది ప్రభుత్వ పథకాలపై సమగ్ర సమాచారాన్ని అందించే ఒకే వేదిక.  
• myScheme (myscheme.gov.in): 2022 జూలై 4న ప్రారంభించబడిన ఈ పోర్టల్, పౌరుల అర్హత ఆధారంగా వారికి సరిపోయే పథకాలను కనుగొనడానికి సహాయపడుతుంది. ఇందులో సామాజిక సంక్షేమం, వ్యవసాయం, గ్రామీణాభివృద్ధి, వ్యాపారం వంటి వివిధ రంగాలకు చెందిన 1000కి పైగా పథకాలు ఉన్నాయి .
• జన్ సమర్థ్ పోర్టల్: ఇది 13 క్రెడిట్-లింక్డ్ ప్రభుత్వ పథకాలను ఒకే వేదికపైకి తీసుకువచ్చి, లబ్ధిదారులకు సులభంగా రుణాలు పొందేలా చేస్తుంది. ఇది ఆధార్, పాన్, జీఎస్టీ వంటి కీలక డేటాబేస్‌లతో నిజ-సమయ అర్హత తనిఖీలను నిర్వహిస్తుంది, తద్వారా రుణ ప్రక్రియ వేగవంతం అవుతుంది.  
• జన్ సురక్షా పోర్టల్ (jansuraksha.in): ఇది ప్రధాన మంత్రి జీవన్ జ్యోతి బీమా యోజన (PMJJBY), ప్రధాన మంత్రి సురక్షా బీమా యోజన (PMSBY) వంటి సామాజిక భద్రతా బీమా పథకాలకు అంకితం చేయబడిన పోర్టల్. నమోదు మరియు క్లెయిమ్‌ల కోసం ఇది ఎండ్-టు-ఎండ్ డిజిటల్ పరిష్కారాన్ని అందిస్తుంది.  

ఈ డిజిటల్ వేదికలు, ఆధార్ అనుసంధానం మరియు డైరెక్ట్ బెనిఫిట్ ట్రాన్స్‌ఫర్ (DBT) ద్వారా నిధుల బదిలీతో, పౌరులకు సేవలను మరింత సమర్థవంతంగా, జవాబుదారీగా అందిస్తున్నాయి.  

2. ప్రధాన కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకాలు: వివరంగా

2.1. సామాజిక భద్రత మరియు సంక్షేమ కార్యక్రమాలు

సామాజిక భద్రత కవరేజీ 2021లో 24.4% నుండి 2024లో 48.8%కి రెట్టింపు అవ్వడం, ఈ పథకాల విజయానికి నిదర్శనం. గత దశాబ్దంలో 24.8 కోట్ల మంది బహుళ-పరిమాణ పేదరికం నుండి బయటపడ్డారు.  

• అటల్ పెన్షన్ యోజన (APY): పేదలు, అణగారిన వర్గాలు, అసంఘటిత రంగ కార్మికులకు సామాజిక భద్రత కల్పించడం దీని లక్ష్యం. 60 సంవత్సరాల తర్వాత నెలకు రూ. 1,000 నుండి రూ. 5,000 వరకు కనీస పెన్షన్ హామీ ఇవ్వబడుతుంది. 2022 అక్టోబర్ 1 నుండి, ఆదాయపు పన్ను చెల్లింపుదారులు ఈ పథకంలో చేరడానికి అనర్హులు . 2024 డిసెంబర్ 31 నాటికి 7.25 కోట్ల మంది లబ్ధిదారులు ఈ పథకంలో నమోదు చేసుకున్నారు.  
• ఆయుష్మాన్ భారత్ ప్రధాన మంత్రి జన్ ఆరోగ్య యోజన (AB-PMJAY): ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద ఆరోగ్య బీమా పథకం. ఇది తక్కువ ఆదాయ వర్గాల వారికి ఉచిత ఆరోగ్య బీమా కవరేజీని అందిస్తుంది. 70 ఏళ్లు పైబడిన సీనియర్ సిటిజన్లందరికీ వారి ఆర్థిక స్థితితో సంబంధం లేకుండా విస్తరించబడింది. ప్రతి కుటుంబానికి సంవత్సరానికి రూ. 5,00,000 ఆరోగ్య కవరేజీని అందిస్తుంది. 2025 మార్చి 26 నాటికి 39.94 కోట్ల ఆయుష్మాన్ కార్డులు జారీ చేయబడ్డాయి.  
• ప్రధాన మంత్రి జీవన్ జ్యోతి బీమా యోజన (PMJJBY): ఇది ఒక సంవత్సరం కాలపరిమితి గల జీవిత బీమా పథకం, ఏదైనా కారణంతో మరణించినా కవరేజీని అందిస్తుంది. వార్షిక ప్రీమియం రూ. 436 . 18-50 సంవత్సరాల వయస్సు గల బ్యాంక్ ఖాతాదారులు అర్హులు . 2025 ఏప్రిల్ 23 నాటికి 23.63 కోట్ల మందికి పైగా నమోదు చేసుకున్నారు.  
• ప్రధాన మంత్రి సురక్షా బీమా యోజన (PMSBY): ఇది ఒక సంవత్సరం కాలపరిమితి గల ప్రమాద బీమా పథకం. ప్రమాదవశాత్తు మరణం లేదా వైకల్యం సంభవించినప్పుడు రూ. 2 లక్షల కవరేజీని అందిస్తుంది. వార్షిక ప్రీమియం కేవలం రూ. 20. 18-70 సంవత్సరాల వయస్సు గల బ్యాంక్ ఖాతాదారులు అర్హులు.  
• ప్రధాన మంత్రి గరీబ్ కళ్యాణ్ అన్న యోజన (PMGKAY): కోవిడ్-19 మహమ్మారి వల్ల తలెత్తిన ఆర్థిక ఇబ్బందులను తగ్గించడానికి ఉచిత ఆహార ధాన్యాలను అందిస్తుంది. 2024 డిసెంబర్ నాటికి 80.67 కోట్ల మందికి ఉచిత ఆహార ధాన్యాలు అందుతున్నాయి.  
• ఈ-శ్రమ్ పోర్టల్: 2021 ఆగస్టు 26న ప్రారంభించబడిన ఈ పోర్టల్, అసంఘటిత రంగ కార్మికుల జాతీయ డేటాబేస్‌ను సృష్టించి, వారికి సామాజిక భద్రతా ప్రయోజనాలను అందిస్తుంది. 2025 మార్చి 3 నాటికి 30.68 కోట్ల మందికి పైగా కార్మికులు నమోదు చేసుకున్నారు.  
• జాతీయ సామాజిక సహాయ కార్యక్రమం (NSAP): ఇది గ్రామీణ మరియు పట్టణ ప్రాంతాలలో అమలు చేయబడే ఒక సమగ్ర పెన్షన్ పథకం. ఇందులో వృద్ధాప్య, వితంతు, వికలాంగ పెన్షన్ పథకాలు ఉన్నాయి .

2.2. విద్య మరియు నైపుణ్య అభివృద్ధి కార్యక్రమాలు

• బేటీ బచావో బేటీ పఢావో (BBBP): లింగ సమానత్వాన్ని ప్రోత్సహించడానికి మరియు బాలికలకు సాధికారత కల్పించడానికి ఉద్దేశించిన జాతీయ ప్రచారం . దీనిలో భాగంగా సుకన్య సమృద్ధి యోజన (SSY) బాలికల ఆర్థిక భద్రతను నిర్ధారిస్తుంది. SSY డిపాజిట్లపై 8.2% పన్ను రహిత వడ్డీ రేటును అందిస్తుంది .
• ప్రధాన మంత్రి కౌశల్ వికాస్ యోజన (PMKVY): భారతీయ యువతకు పరిశ్రమ-సంబంధిత నైపుణ్యాలను అందించడానికి ఉద్దేశించిన ప్రధాన పథకం . PMKVY 4.0 ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ (AI), సైబర్‌సెక్యూరిటీ, రోబోటిక్స్ వంటి అభివృద్ధి చెందుతున్న సాంకేతికతలపై దృష్టి సారిస్తుంది .

2.3. ఆర్థిక చేరిక మరియు ఆర్థిక సాధికారత

• ప్రధాన మంత్రి జన్ ధన్ యోజన (PMJDY): ప్రతి బ్యాంకు లేని వయోజనుడికి బ్యాంకింగ్/పొదుపు ఖాతాలు, డబ్బు బదిలీ, క్రెడిట్, బీమా మరియు పెన్షన్ వంటి ఆర్థిక సేవలను అందుబాటులోకి తీసుకురావడానికి ఉద్దేశించిన జాతీయ మిషన్. జీరో-బ్యాలెన్స్ ఖాతాలు, ఉచిత రూపే డెబిట్ కార్డ్ (రూ. 2 లక్షల ప్రమాద బీమా కవర్‌తో), మరియు రూ. 10,000 వరకు ఓవర్‌డ్రాఫ్ట్ సౌకర్యం దీని ప్రయోజనాలు.  
• ప్రధాన మంత్రి కిసాన్ సమ్మాన్ నిధి (PM-KISAN): భూమి ఉన్న రైతు కుటుంబాల ఆర్థిక అవసరాలను తీర్చడానికి ఉద్దేశించిన పథకం. ప్రతి కుటుంబానికి సంవత్సరానికి రూ. 6,000 ఆర్థిక ప్రయోజనం, మూడు సమాన వాయిదాలలో (ప్రతి నాలుగు నెలలకు రూ. 2,000) నేరుగా రైతుల బ్యాంకు ఖాతాలకు DBT ద్వారా బదిలీ చేయబడుతుంది.  
• ప్రధాన మంత్రి స్ట్రీట్ వెండర్స్ ఆత్మనిర్భర్ నిధి (PM SVANidhi): కోవిడ్-19 లాక్‌డౌన్ వల్ల ప్రభావితమైన వీధి వ్యాపారులకు పని చేసే మూలధనం కోసం పూచీకత్తు లేని రుణాలను అందిస్తుంది. రూ. 10,000 వరకు రుణం, సకాలంలో తిరిగి చెల్లిస్తే రూ. 20,000 మరియు రూ. 50,000 వరకు తదుపరి రుణాలు పొందే అవకాశం ఉంది. డిజిటల్ లావాదేవీలకు నెలకు రూ. 100 వరకు క్యాష్‌బ్యాక్ ప్రోత్సాహకాలు కూడా ఉన్నాయి.  

2.4. మౌలిక సదుపాయాలు మరియు గ్రామీణాభివృద్ధి

• ప్రధాన మంత్రి ఆవాస్ యోజన (PMAY): 2015 జూన్‌లో ప్రారంభించబడిన ఈ పథకం, పట్టణ మరియు గ్రామీణ ప్రాంతాలలో ఆర్థికంగా వెనుకబడిన వర్గాలకు సరసమైన గృహాలను అందించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది . 2024 నాటికి అందరికీ శాశ్వత గృహాలను నిర్మించడం దీని లక్ష్యం.  
• జల్ జీవన్ మిషన్ (JJM): 2024 నాటికి గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోని అన్ని గృహాలకు వ్యక్తిగత గృహ కుళాయి కనెక్షన్ల (FHTCs) ద్వారా సురక్షితమైన మరియు తగిన తాగునీటిని అందించడం దీని లక్ష్యం .
• మహాత్మా గాంధీ జాతీయ గ్రామీణ ఉపాధి హామీ చట్టం (MGNREGA): గ్రామీణ ప్రాంతాల్లోని ప్రతి కుటుంబానికి ఒక ఆర్థిక సంవత్సరంలో కనీసం 100 రోజుల వేతన ఉపాధిని హామీ ఇస్తుంది .
• ప్రధాన మంత్రి ఉజ్వల యోజన (PMUY): 2016 మేలో ప్రారంభించబడిన ఈ పథకం, గ్రామీణ మరియు వెనుకబడిన కుటుంబాలకు శుభ్రమైన వంట ఇంధనం (LPG) అందుబాటులోకి తీసుకురావడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది .

2.5. వ్యవసాయ రంగ పథకాలు

• ప్రధాన మంత్రి ఫసల్ బీమా యోజన (PMFBY): ప్రకృతి వైపరీత్యాలు, తెగుళ్లు మరియు వ్యాధుల వల్ల పంట నష్టం లేదా నష్టం నుండి రైతులకు ఆర్థిక రక్షణ కల్పించడం దీని లక్ష్యం . ఖరీఫ్ పంటలకు 2%, రబీ పంటలకు 1.5%, వాణిజ్య/ఉద్యానవన పంటలకు 5% గరిష్ట ప్రీమియం ఉంటుంది.  

3. తాజా పరిణామాలు (జూన్ 2025)

కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకాలలో ఇటీవల జరిగిన ముఖ్యమైన మార్పులు మరియు ప్రకటనలు ఇక్కడ ఉన్నాయి:

3.1. NPS కింద యూనిఫైడ్ పెన్షన్ స్కీమ్ (UPS)

• పరిచయం: ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖ, ఆర్థిక సేవల విభాగం, 2025 ఏప్రిల్ 1 నుండి 'యూనిఫైడ్ పెన్షన్ స్కీమ్ (UPS)'ను ప్రవేశపెట్టింది .
• ఉద్దేశ్యం: కొత్త కేంద్ర ప్రభుత్వ నియామకాలకు నేషనల్ పెన్షన్ సిస్టమ్ (NPS)కి ఐచ్ఛిక ప్రత్యామ్నాయంగా ఈ పథకం పనిచేస్తుంది. ఉద్యోగుల పెన్షన్ నిబంధనలను సమన్వయం చేయడం దీని ప్రధాన లక్ష్యం .
• కీలక అప్‌డేట్ (2025 జూన్ 18): 2025 జూన్ 18న పెన్షన్ మరియు పెన్షనర్ల సంక్షేమ శాఖ ఒక ముఖ్యమైన స్పష్టతను జారీ చేసింది. UPSని ఎంచుకున్న ఉద్యోగులు సెంట్రల్ సివిల్ సర్వీస్ (NPS కింద గ్రాట్యుటీ చెల్లింపు) నిబంధనలు, 2021 ప్రకారం రిటైర్‌మెంట్ మరియు డెత్ గ్రాట్యుటీ ప్రయోజనాలను పొందడం కొనసాగిస్తారని ఈ స్పష్టత ధృవీకరించింది . ఈ విధాన సర్దుబాటు UPSలో పాల్గొనేవారికి గ్రాట్యుటీ ప్రయోజనాలు కోల్పోతాయనే మునుపటి ఆందోళనలను పరిష్కరిస్తుంది, తద్వారా ఆర్థిక భద్రతను నిర్ధారిస్తుంది మరియు పథకం యొక్క ఆకర్షణను పెంచుతుంది .

ముగింపు

భారతదేశంలో కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకాలు "డిజిటల్-ఫస్ట్, సమ్మిళిత వృద్ధి" అనే స్పష్టమైన వ్యూహాత్మక దిశను ప్రతిబింబిస్తాయి. myScheme, జన్ సమర్థ్ మరియు జన్ సురక్షా వంటి వేదికల ద్వారా డిజిటల్ పబ్లిక్ ఇన్‌ఫ్రాస్ట్రక్చర్ (DPI)లో భారీ పెట్టుబడులు, పాలనలో ప్రాథమిక మార్పును సూచిస్తాయి. ఈ మౌలిక సదుపాయాలు కేవలం ఇప్పటికే ఉన్న ప్రక్రియలను డిజిటలైజ్ చేయడమే కాకుండా, పౌరులకు అతుకులు లేని, పారదర్శకమైన మరియు అందుబాటులో ఉండే సేవలకు ప్రాథమిక పొరను సృష్టిస్తున్నాయి, తద్వారా జవాబుదారీతనాన్ని పెంచుతాయి మరియు రాష్ట్రానికి, పౌరులకు మధ్య సంబంధాన్ని మారుస్తాయి.

సామాజిక భద్రత మరియు సంక్షేమ కార్యక్రమాల విస్తృత శ్రేణి, "జన్ సురక్షా" క్లస్టర్ (PMJJBY, PMSBY, APY), PMGKAY మరియు ఈ-శ్రమ్ పోర్టల్‌తో సహా, బలమైన మరియు సమగ్రమైన విధానాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి. 2021లో 24.4% నుండి 2024లో 48.8%కి సామాజిక భద్రత కవరేజీ రెట్టింపు అవ్వడం, ప్రమాదాలను తగ్గించడంలో మరియు బహుళ-పరిమాణ పేదరికాన్ని తగ్గించడంలో ఈ సమగ్ర వ్యూహం యొక్క ప్రభావాన్ని నొక్కి చెబుతుంది.

అంతేకాకుండా, ప్రాథమిక విద్య మరియు అధునాతన నైపుణ్య అభివృద్ధిపై ప్రభుత్వ ద్వంద్వ దృష్టి దాని మానవ మూలధన అభివృద్ధి వ్యూహంలో స్పష్టంగా కనిపిస్తుంది. బేటీ బచావో బేటీ పఢావో వంటి కార్యక్రమాలు బాలికలకు సమాన ప్రాప్యత మరియు ప్రాథమిక అభివృద్ధిని నిర్ధారిస్తాయి, అయితే AI మరియు రోబోటిక్స్ వంటి అభివృద్ధి చెందుతున్న సాంకేతికతలపై దృష్టి సారించిన PMKVY 4.0, భవిష్యత్ ఆర్థిక డిమాండ్లకు శ్రామికశక్తిని చురుకుగా సిద్ధం చేస్తుంది.

ఆర్థిక చేరిక మరియు ఆర్థిక సాధికారత రంగంలో, PMJDY, PM-KISAN మరియు PM SVANidhi వంటి పథకాలు అనధికారిక మరియు గ్రామీణ ఆర్థిక వ్యవస్థలోని వివిధ విభాగాలను లక్ష్యంగా చేసుకుంటాయి. ప్రాథమిక బ్యాంకింగ్ సేవలు, ప్రత్యక్ష ఆదాయ మద్దతు మరియు పని చేసే మూలధన రుణాలను అందించడం ద్వారా, ఈ కార్యక్రమాలు అనధికారిక రుణ భారాన్ని తగ్గించడం, సూక్ష్మ-వ్యవసాయాన్ని ప్రోత్సహించడం మరియు బలహీనమైన ఆర్థిక నటుల స్థితిస్థాపకతను పెంచడం లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి, చివరికి విస్తృత ఆర్థిక స్థిరత్వం మరియు మరింత సమానమైన వృద్ధికి దోహదపడతాయి.

చివరగా, PMAY, JJM, MGNREGA మరియు PMUY వంటి కార్యక్రమాల ద్వారా మౌలిక సదుపాయాలు మరియు గ్రామీణాభివృద్ధికి నిరంతర నిబద్ధత ప్రాథమిక జీవన నాణ్యత సమస్యలను పరిష్కరిస్తుంది. ఈ పథకాలు వెనుకబడిన ప్రాంతాలలో గౌరవం, ఆరోగ్యం మరియు ఆర్థిక అవకాశాలను పెంచుతున్నాయి, పట్టణ-గ్రామీణ అసమానతలను తగ్గించడానికి మరియు స్థిరమైన స్థానిక ఆర్థిక వ్యవస్థలను పెంపొందించడానికి చురుకుగా కృషి చేస్తున్నాయి. PMFBY ద్వారా వ్యవసాయ రంగం, సమగ్ర ఆదాయ రక్షణ వైపు కదిలే ఆధునిక, సాంకేతికత-ఆధారిత ప్రమాద నివారణ వ్యూహం నుండి ప్రయోజనం పొందుతుంది, రైతు విశ్వాసం మరియు ఆహార భద్రతను బలోపేతం చేస్తుంది.

2025 జూన్‌లో NPS కింద యూనిఫైడ్ పెన్షన్ స్కీమ్ (UPS) యొక్క ఇటీవలి పరిచయం మరియు స్పష్టత, ప్రభుత్వం యొక్క అనుకూల విధాన రూపకల్పనను మరింత వివరిస్తుంది, దాని శ్రామికశక్తి యొక్క అభివృద్ధి చెందుతున్న అవసరాలకు ప్రతిస్పందనను మరియు దీర్ఘకాలిక ఆర్థిక భద్రతను నిర్ధారించడానికి నిబద్ధతను ప్రదర్శిస్తుంది. మొత్తంమీద, ప్రస్తుత కేంద్ర ప్రభుత్వ పథకాలు సమ్మిళిత, డిజిటల్-ఆధారిత మరియు స్థితిస్థాపక జాతీయ అభివృద్ధిని పెంపొందించడం లక్ష్యంగా ఒక సమగ్ర మరియు భవిష్యత్-ఆధారిత వ్యూహాన్ని ప్రతిబింబిస్తాయి.